Roemenië 2015-2017
Plopana
Multifunctioneel Centrum
Via directeur André Muit van onze vertrouwde Roemeense partnerorganisatie Asociatia Betania, krijgen wij het verzoek van de plaatselijke en regionale overheid en kinderbescherming van de provincie Bacau, om in het Noord-oostelijk gelegen plaatsje Plopana een multifunctioneel gebouw te verwezenlijken. Het gaat daarbij om een ‘gecombineerde dagopvang’.
Het plaatsje Plopana bestaat uit een achttal dorpjes: Plopana, Budesti, Dorneni, Itcani, Fundu-Tutovei, Rusenii de Sus, Rusenii Razesi en Straminoasa. Het totale aantal inwoners bedraagt ca 3300. Dorneni is het kleinste gehuchtje binnen Plopana, met slechts 18 inwoners. Het gebied rond Plopana behoort - volgens cijfers van de Europese Unie - tot de ‘as van de armoe’ in Europa. Veel ouders hebben drankproblemen of zijn naar het buitenland vertrokken in een poging daar werk te vinden om in hun eigen levensonderhoud en dat van hun familie te kunnen voorzien. De kinderen zijn veelal achtergelaten bij grootouders of overgrootouders, die echter geen (of onvoldoende) mogelijkheden hebben om hun (achter)kleinkinderen een goede begeleiding te kunnen bieden.
Plopana heeft in 2004 - met hulp van de Wereldbank - de beschikking gekregen over een redelijk modern uitziend schoolgebouw, maar de meest elementaire hulp voor kinderen uit de meestal arme gezinnen alsook voor de vele gehandicapte kinderen ontbreekt volledig. Medische zorg wordt gegeven in uiterst minimale omstandigheden. Voor de revolutie van 1989, die een einde maakte aan 44 jaar communistische heerschappij onder het bewind van Nicolae Ceaucescu, was dit gedeelte van Roemenië dé fruitleverancier van Europa. Appels, peren, druiven, noem maar op, van de beste kwaliteit. 25 jaar later maakt het dorp deel uit van de ‘tranenvallei’; dramatische armoede. Dat is voor veel volwassenen de reden om het geluk elders te zoeken. Zoals gezegd: vaak met achterlating van hun kinderen!
Het gebouw waarom gevraagd wordt, krijgt als voornaamste functies:
- Dagelijkse opvang van kinderen met schoolproblemen (huiswerk, extra lessen, psychologische ondersteuning, maatschappelijk werk, naschoolse opvang);
- Het bieden van voedzame warme maaltijden voor de kinderen uit de arme gezinnen;
- Periodieke activiteiten voor kinderen met vaak ernstige beperkingen (deze worden nu vaak aan hun lot overgelaten);
- Begeleiding van ouders en grootouders in het opvoedingsproces en alles daar omheen;
- Maatschappelijk werk voor ouders, grootouders en familie;
- Nog te ontwikkelen programma’s voor andere problemen met kinderen.
Er wordt gevraagd om twee grote lokalen, met daarnaast een tweetal kamers voor gesprekken met ouders of verzorgers, over opvoeding, familieplanning enz. Een ruime keuken is eveneens een wens, om de kinderen van goede maaltijden te kunnen voorzien.
Het pand wordt aangesloten op bestaande nutsvoorzieningen zoals water en elektra. Daardoor kan het gebouw ook gebruikt worden als tappunt voor schoon leidingwater, omdat ruim 95% van de bevolking op dit moment (vaak vervuild) water gebruikt uit eigen of openbare waterputten. Uiteraard kunnen toiletten in het gebouw niet ontbreken, inclusief een toilet voor lichamelijk gehandicapten. De toiletten krijgen een afvoer op een nog te realiseren septic tank. Het gebouw zal verwarmd worden middels een houtgestookte CV-ketel.
Aan de hand van deze wensen heeft de Werkgroep een schets en bouwtekeningen gemaakt.
De gemeente cq provincie stelt de benodigde grond ter beschikking, stort de fundering (aan de hand van de tekeningen van de Werkgroep) en zorgt voor aansluiting op de nutsvoorzieningen. Ook garandeert de gemeente de functionaliteit van het gebouw, alsmede de personele bezetting.
De Werkgroep heeft vanaf 2015 gekozen voor een iets gewijzigde opzet van haar activiteiten. Door de gestegen gemiddelde leeftijd van de leden (met name die van ‘het eerste uur’) wordt het voor sommigen van hen steeds moeilijker om mee te gaan naar de projectplaatsen. Met name de afhankelijkheid van vaak slechte medische voorzieningen in de betreffende landen speelt daarbij een grote rol. Voor het te realiseren gebouw in Plopana is daarom - na eerdere positieve ervaringen met houtskeletbouw - besloten om de geïmpregneerde houten skeletdelen en kozijnen vóór te fabriceren in de eigen werkplaats. De ervaren oudere leden van de Werkgroep kunnen op die manier een belangrijke rol vervullen in de totstandkoming van het nieuwe gebouw.
Vanuit de Protestantse Gemeente De Rank in Nieuw-Vennep, waar de Werkgroep destijds haar oorsprong vond en van waaruit de projecten ook altijd intensief gesteund worden, is het idee ontstaan om jongeren uit hun midden gerichter te laten samenwerken met de ‘oudere garde’.
Via dit DOEJ-project (Diaconaal werk voor Oost Europa door Jongeren) kunnen alle jongeren die daar belangstelling voor hebben, en niet alleen vanuit de Protestantse Gemeente, kennis en ervaring opdoen bij (met name) bouwprojecten voor de allerarmsten in onze (ook Oost-Europese) samenleving. Tijdens een meerdaags ‘bootcamp’ worden deze jongeren wegwijs gemaakt in de diverse activiteiten die moeten worden uitgevoerd. Tijdens deze voorbereiding worden de kennis en ervaring van de werkgroepleden overgebracht op de jongeren.
Inmiddels zijn ook contacten gelegd met de vmbo-afdeling Bouwtechniek van het Vennepse Herbert Vissers College. De school reageert enthousiast op het voorstel van de Werkgroep om een aantal leerlingen een stageplek aan te bieden. Vakdocent Edwin Haak selecteert een viertal enthousiaste leerlingen die onder supervisie van twee ervaren Werkgroepleden aan de slag gaan. In de werkplaats van de school zowel als in die van de Werkgroep worden draairamen geconstrueerd en daarna afgehangen in de door Werkgroepleden gefabriceerde kozijnen.
Eind december zijn de houtskeletconstructies voor alle wanden al klaar, evenals de gevelkozijnen; inclusief al afgehangen deuren en ramen. Kozijnen, deuren en ramen staan inmiddels ook al in de voorlak. Daarnaast is al een begin gemaakt met de constructie van onderdelen voor de sporenkap.
In het tweede jaar (2016) wordt ook daadwerkelijk afgereisd naar Plopana, om ook daar de handen uit de mouwen te steken. Het gemeentebestuur van Plopana heeft intussen zorg gedragen voor de fundering van het gebouw, inclusief de mantelpijpen voor de aansluitingen voor de toekomstige nutsvoorzieningen.
De eerste ploeg van 7 vrijwilligers van de Werkgroep arriveert op zaterdag 14 mei in Plopana. De houtskeletdelen en andere benodigde materialen (anders dan die ter plekke kunnen worden aangeschaft) arriveren datzelfde weekend, met de grootste trailer die onze transportsponsor beschikbaar heeft. Met vereende krachten wordt alles gelost en dan kan de '3-dimensionale puzzel' in elkaar worden gezet. In een paar weken tijd worden alle delen in elkaar gezet, zoveel mogelijk ook met hulp van lokale medewerkers.
De eerste week schijnt de zon volop en kunnen onze harde werkers daarvan genieten, evenals van de uitstekende maaltijden die onze plaatselijke kok Niculae, samen met zijn vrouw, voor ons bereidt.
Maar de tweede week slaat het weer helemaal om: zware regenbuien teisteren de bouwplaats! Gelukkig zijn wij Hollanders vertrouwd met regenbuien, dus: doorwerkpakken aangetrokken!... In de stromende regen wordt het dakbeschot aangebracht, waarop in een later stadium door regionale dakdekkers de dakbeplating zal worden gemonteerd. En nu is het wachten op de Roemeense overheid. Want terwijl het pand rondom dicht zit, moet - voordat de dampremmende folie wordt aangebracht tussen binnen- en buitengevel - het hele gebouw eerst besproeid worden met een brandwerende vloeistof. Dat is een nieuwe Roemeense regel... Maar ja, als het de hele dag gehoosd heeft, is het hout zó nat dat andere vloeistoffen er nauwelijks in kunnen doordringen.
Als de eerste ploeg op zaterdag 28 mei Plopana verlaat, is het gebouw rondom dicht. Zelfs de elektriciteitsdozen, leidingen en bedrading zijn dan al geïnstalleerd.
Ploeg twee benut de volgende twee weken vervolgens om de buitenzijde van het gebouw verder af te werken. De dakbedekking zit er na die twee weken op, de gevel is geïsoleerd en bekleed met onderhoudsvrij hout, al het glas zit erin en alle buitendeuren en - ramen zijn afgehangen. Ook IN het pand is het nodige werk verricht: de constructies voor de binnenwanden zijn geplaatst, en ook is het nodige andere werk verzet, zoals het aanbrengen van alle isolatie in plafonds en wanden.
In september en oktober reizen opnieuw ploegen af, om het gebouw verder af te werken. Alle binnenkozijnen moeten namelijk nog geplaatst worden, alle binnenwanden (geluids) geïsoleerd en bekleed met gipsplaten, de plafonds moeten worden gemonteerd, de vloeren betegeld, radiatoren en leidingen aangebracht voor de verwarming (’s zomers kan het met gemak 35 graden worden, maar ’s winters ook zomaar min 25!) en ook moeten de toiletten nog worden geïnstalleerd
Die toiletten is nog een verhaal apart!De meeste woningen in het gebied rondom Plopana hebben geen waterleiding. Water wordt gedronken uit de put. Dus ook toiletten zoals wij die kennen zijn een onbekend verschijnsel.
Naast
‘ons’ pand worden door plaatselijke werklieden (voornamelijk Roma’s, die
hiermee zo’n 10 euro per dag verdienen) met de hand sleuven gegraven voor de
fundering van het stookhok (de houtgestookte CV-ketel mag niet in het pand
worden geplaats), alsmede een tweetal ECHTE toiletgroepen.
Voor de bewoners van Plopana wordt dat een ongekende luxe! Op
deze manier heeft het credo van de Werkgroep (Bouwers voor hun toekomst) een
nog diepere betekenis gekregen.
Als op zaterdag 27 augustus de eerste ploeg weer afreist richting Plopana, is dat stookhok annex openbaar toiletgebouw al behoorlijk gevorderd.
Maar dan komt er opeens een kink in de kabel! Op de eerste dag dat de septemberploeg aan het werk is, komt projectleider Hen Duivenvoorden ongelukkig ten val en bezeert daarbij zijn schouder. Als een pijnstiller niet helpt en de schouder steeds dikker wordt, blijkt in het ziekenhuis van Bacau dat zijn sleutelbeen gebroken is. Zijn schouder wordt stevig ingepakt met tape en verband, waarna er overleg volgt met de ploeggenoten en met onze partnerorganisatie Betania. Hen reist op woensdag terug naar huis en de ploeg wordt aangevuld met twee man personeel van Betania. Er wordt hard gewerkt aan het bekleden van alle binnenwanden, inclusief speciaal geluiddempende gipsplaten voor de wanden tussen de lokalen, en alle voorbereidingen worden getroffen voor de centrale-verwarmingsinstallatie. Vanaf de inpandige verdeelruimte worden alle leidingen getrokken (over de vloer) en ook de aansluitingen voor de radiatoren worden voorbereid. Ook wordt het peil uitgezet voor de tegelzetters, waarbij we opnieuw geconfronteerd worden met een tegenvaller: een hoogteverschil in de vloer dat oploopt tot wel 8 centimeter! De fundering is destijds door de Roemeense arbeiders gestort, maar een waterpas is daarbij blijkbaar 'op soepele wijze' gehanteerd.
Nadat de 'septemberploeg' Plopana heeft verlaten, wordt de vloer door Roemeense tegelzetters volgestort met beton en afgesmeerd, waarna de vloertegels worden gelijmd.
Zodra de oktoberploeg aan het werk gaat, komt deze tot de ontdekking dat er nogal wat extra tijd gaat zitten in het opnieuw stellen van de binnenkozijnen. Door de nu hoger liggende vloer moeten deze worden losgehaald en in hoogte aangepast. Daarna moeten ook de deuren opnieuw worden afgehangen. Alle deur- en raamkozijnen worden hierna netjes afgewerkt met architraven en alle ruimtes voorzien van plinten. De circa 8000 schroefgaatjes in de wand- en plafondplaten worden dicht gesmeerd, een aantal ruimtes behangen met glasweefselbehang, waarna de wanden en plafonds in deze ruimtes worden geschilderd met latexverf. Ook wordt boven het plafond 'geforceerde' ventilatie aangebracht voor de toilet- en doucheruimtes.
En dan breekt de winterstop aan voor onze ploegen. Want kan de oktoberploeg in hun eerste week nog genieten van temperaturen die oplopen tot wel 27 graden, in de tweede week vriest het 's nachts!
In mei 2017 gaat de 5e ploeg voortvarend aan de slag: de laatste gipsplaten worden gladgeschuurd, waarna alle wanden die nog niet voorzien zijn van behang onder handen worden genomen.
Mede door het mooie weer zit de stemming er goed in en vordert het werk bijzonder snel. Onze timmerman cq projectleider Hen Duivenvoorden (inmiddels hersteld van zijn sleutelbeenbreuk) is intussen aan de slag gegaan met het aftimmeren van de provisiekast in de keuken, alsook de meterkast. Daarin wordt een mantelpijp weggewerkt voor de aansluiting van het toekomstige gaskomfoor. In Plopana is geen gas-net aanwezig, dus zal er gekookt gaan worden op methaangas in grote flessen. Het lijkt ons handiger om die flessen in de van buiten bereikbare ketelruimte annex verdeelkast voor de verwarmingsinstallatie te plaatsen, dan in één van de keukenkastjes.
Onverstoorbaar gaat ook onze tegelzetter door: de toilet- en doucheruimte voor gehandicapten wordt van vloer tot plafond betegeld, waarna hij de beide toiletten en de keukenwanden onder handen neemt.
In het weekend na de eerste werkweek, als wij in Bacau zijn om inkopen te doen, blijkt Plopana getroffen te zijn door een wolkbreuk. In een uur tijd valt er 10 centimeter regen, waarna het dorp letterlijk overspoeld wordt door waterstromen vanuit de omringende heuvels. Het water staat 80 centimeter hoog in het dorp, waarbij ook alle waterputten vervuild raken door de modderstromen.
Als wij weer terugkomen in het dorpje (iets voorbij Plopana is zelfs een brug weggespoeld) is de brandweer druk bezig om water uit 'onze' waterput te zuiveren en daarmee een tweetal plastic silo's te vullen waar de inwoners van het dorp plastic flessen kunnen komen vullen.
In de afgelopen week zijn - in het kader van een soort werkverschaffing - zes mannen bezig geweest om de te hoog liggende septictank uit te graven; met de hand! Maar na de hoosbui lijkt die tank meer op een onderzeeër!...
De tegelklus vordert inmiddels zó snel, dat er zelfs al schilderwerk gedaan kan worden wat eigenlijk voor de 6e (en laatste) ploeg bedoeld is.
Daardoor is er zelfs tijd om het hele gebouw op te ruimen, al het gereedschap weg te bergen en alle vloeren schoon te maken en te dweilen. Klaar voor de laatste ploeg, die in het najaar de laatste hand zal leggen aan het gebouw, als ook het ketelhuis klaar zal zijn en de 'nutsleidingen' zijn aangesloten. De keuken is inmiddels geplaatst door een lokale installateur.
En dan is het september 2017. De laatste ploeg van 5 man vertrekt naar Plopana om die 'laatste hand te leggen'. Terwijl onze loodgieter aan de slag gaat met het afmonteren van de verwarmingsinstallatie, de projectleider de laatste timmerklusjes gaat uitvoeren en de schilder een begin maakt met het buitenschilderwerk (het is zo'n 30 graden en de zon schijnt flink, dus oppassen dat de kwast niet meteen vastplakt aan de verf), gaan de beide anderen de TL-armaturen uitzoeken en al het schakelmateriaal inslaan bij Dedeman, de bouwmarkt van Bacau. Als zij 's middags óók in Plopana arriveren, met een auto vol materiaal, gaan ook zij meteen aan de slag.
Intussen is het rondom het pand een drukte van belang. De houtgestookte CV-ketel is geplaatst in het nieuwe stookhok annex toiletgebouw. Betonnen paden zijn inmiddels aangelegd over het hele terrein en een boer rijdt af en aan met aanhangers volgeladen met grond. Een shovel van de gemeente doet het grove werk, terwijl mannen met schoppen en kruiwagens de boel zo goed mogelijk egaliseren. Terwijl zij nog bezig zijn, loopt een ander met een emmer met graszaad over het terrein, want de burgemeester wil een gazon! Maar terwijl de man nog aan het strooien is, hebben grote zwermen mussen in de gaten dat er wat te halen valt... Kortom: van het gazon is tot nu toe weinig terecht gekomen, maar een dag voor de officiële opening worden er een kleine 200 bloeiende plantjes (ook met - hoe toepasselijk - oranje bloemen) langs de paden geplant. Zo ziet het er alvast feestelijk uit.
Inmiddels hebben onze elektricien en zijn 'maatje' al het schakelmateriaal afgemonteerd en worden de TL-armaturen lokaal voor lokaal aangesloten en getest. Het schilderwerk vordert intussen gestaag; zowel buiten als binnen, waar onze projectleider inmiddels ook de kwast en roller ter hand heeft genomen.
Maar dan lopen we tegen een probleem op. De Roemeense glaskit die we destijds hebben gebruikt voor de bovenlichtjes (de 24 scharnierende bovenraampjes) blijkt siliconen te bevatten! Het gevolg is dat alle verf zich terugtrekt van de plekken waarin en waarop die kit is aangebracht: de kitranden langs het glas; maar ook is dezelfde kit gebruikt om de schroefgaatjes en naden te vullen. Wegsnijden, schuren, intensief schoonmaken... het helpt allemaal niets. Maar als de verf uiteindelijk is opgedroogd, blijkt een tweede en soms een derde laag voldoende om de raampjes toch die mooie diepblauwe kleur te kunnen geven.
Dan dient het volgende probleem zich aan: de verf is op, terwijl de binnendeuren nog geschilderd moeten worden. In het weekend rijden we naar Dedeman, waar we de beste en allerduurste verf kopen die ze hebben in hun uitgebreide assortiment. We hebben meteen al ernstige twijfels over de kwaliteit, want - omgerekend - tien euro voor 2,5 liter geeft niet direct vertrouwen over die kwaliteit. En dat wantrouwen blijkt terecht. De verf dekt niet goed en vloeit ook niet mooi uit. We zullen het er toch mee moeten doen...
Maar ook het aansluiten van onze elektrische installatie op het plaatselijke net verloopt niet zonder problemen. Drie dagen voor de officiële opening is onze installatie goedgekeurd door de plaatselijke inspectrice van bouw- en woningtoezicht en krijgen we toestemming om alles aan te sluiten op de Roemeense schakelkast. Op dat moment heeft het elektriciteitsnet in Plopana even geen spanning (dat gebeurt wel vaker), maar terwijl wij druk bezig zijn met andere zaken, horen we plotseling een vreemd zoemend geluid uit onze TL-armaturen komen en ruiken we een brandlucht. Als ook onze zaagmachine wordt ingeschakeld en deze klinkt alsof er een straaljager op het punt staat te vertrekken, schakelen we als de wiedeweerga alles uit. Dan ontdekken wij dat de Roemeense elektricien in de hoofdschakelkast een 'foutje' gemaakt heeft: wij hebben 380 Volt krachtstroom op onze installatie gekregen! Gelukkig blijkt deze fout geen directe schade veroorzaakt te hebben, nadat onze eigen elektricien alles op de juiste manier heeft geschakeld.
Intussen loopt onze loodgieter tegen een probleem aan: de toiletten lopen niet door! Na rijp beraad tussen technisch directeur Adrian van Betania en de burgemeester van Plopana, blijkt het probleem te liggen in de 'septictank': tijdens het plaatsen is deze grotendeels gevuld met water, om de opwaartse en zijwaartse druk te neutraliseren, zodat ook deze nieuwe tank niet weer zou beschadigen. Nadat een plaatselijke boer de tank voor een groot deel heeft leeg gepompt, lopen ook de toiletten weer leeg. Maar helaas blijft het daar niet bij! Nu blijken ook de wasbakjes in de toiletten, de grote wastafel in het invalidentoilet alsmede de gootsteen van de keuken niet door te lopen.
Uiteindelijk komen we tot de conclusie dat de firma die de tank heeft geplaatst en die ook de afvoerleidingen die wij in de fundering hadden laten opnemen en die aan de zijkant van het gebouw naar buiten kwamen, daarop zou moeten hebben aangesloten, dit 'niet helemaal goed' heeft gedaan. En die gedachte blijkt te kloppen, als een week na de opening het pad naast het gebouw wordt opengebroken en men daar een afvoerleiding vindt die NIET was aangesloten. Inmiddels is dat alsnog gebeurd en is ook dát probleem opgelost.
Overigens blijkt ook die 'septictank' die benaming niet waard! Want in een dergelijke tank worden uitwerpselen en andere organische afvalstoffen biologisch afgebroken en wordt het (dan redelijk schone) afvalwater via een overlooppijp geloosd in het oppervlaktewater. Eén of twee keer per jaar wordt het residu verwijderd en dat kan dan worden gebruikt als organische bemesting. In Roemenië blijkt een dergelijk systeem echter nog onbekend en heeft men gewoon een grote kunststof tank ingegraven. Maar die moet dus op gezette tijden worden geleegd.
Inmiddels is het donderdag geworden, in de tweede week van deze laatste klus. De volgende ochtend staat de officiële opening gepland, waarbij ook diverse hoogwaardigheidsbekleders aanwezig zullen zijn. Met een grote bus van Betania is inmiddels tijdelijk meubilair aangevoerd, zodat de lokalen een 'gezicht' krijgen. Al onze apparatuur, gereedschap en materiaal worden met diezelfde bus naar Bacau gereden, waar ze in onze container zullen worden opgeslagen.
Op het laatste moment verschijnt de burgemeester met een lichtbak: 'Multifunctioneel Sociaal Centrum'; in het Roemeens dan... En de bedoeling is dat die ook wordt aangesloten. Maar daar wisten wij niets van! Er is dus geen rekening gehouden met een extra lichtpunt naast de deur. Dat betekent: de bak monteren; de Roemenen mogen later zelf een snoertje aansluiten. Moet kunnen!
Nu staat niets de officiële opening meer in de weg! En dan is het vrijdagochtend.
In het kielzog van de burgemeester en de loco-burgemeester verschijnt een tweetal jongelui in Roemeense klederdracht. Het meisje draagt een schaal met een groot brood met daarin een klein schaaltje met zout, terwijl de jongen een dienblad met glaasjes en een fles met een zwaar alcoholisch drankje torst. Gelukkig kan André Muit ons uitleggen wat daarvan de bedoeling is.
Nadat alle genodigden en vertegenwoordigers van de regionale pers zijn gearriveerd, en ook een aantal dorpelingen nieuwsgierig is genaderd, kunnen de toespraken beginnen.
De burgemeester en de president van de provincie Bacau (die in zijn vorige functie als voorzitter van de Kinderbescherming de aanzet heeft gegeven voor de bouw van dit centrum) spreken - namens de kinderen, gehandicapten en andere bewoners van Plopana - hun dank uit tegenover de Werkgroep, waarna SWOENV-voorzitter Bart van Gameren onze dank uitspreekt voor de geweldige en enthousiaste medewerking van alle betrokkenen. André Muit vertaalt de toespraken in respectievelijk het Nederlands en Roemeens.
Hierna mogen wij een stukje brood afbreken, dit 'dopen' in het zout en het vervolgens wegspoelen met een borrel. Daarna wordt het lint doorgeknipt door 'oudste' Werkgroeplid Melle en wordt door projectleider Hen de sleutel overhandigd aan de burgemeester.
Als iedereen binnen staat, onthullen Bart en André een plaquette in de hal: 'Gebouwd voor jullie toekomst'. En zo is het!
En dan nu: OP NAAR DE VOLGENDE KLUS!
